หน่วยที่3 ไตรยางค์และการผันอักษร

ไตรยางค์และการผันอักษร

ไตรยางค์ คือ การแบ่งพยัญชนะไทยทั้ง ๔๔ ตัว ออกเป็น ๓ ส่วน ซึ่งเรียกว่า “ อักษรสามหมู่” โดยอักษรสามหมู่

ประกอบด้วย อักษรสูง อักษรกลาง และอักษรต่ำ

อักษรสามหมู่แบ่งได้ดังนี้

อักษรสูง มี ๑๑ ตัว คือ ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ส ษ ห

อักษรกลาง มี ๙ ตัว คือ ก จ ด ต ฎ ฏ บ ป อ

อักษรต่ำ มี ๒๔ ตัว คือ ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ

อักษรคู่ - อักษรเดี่ยว

         พยัญชนะไทยทั้ง ๔๔ ตัว นอกจากจะสามารถแบ่งออกเป็นสามหมู่ หรือที่เรียกว่าไตรยางค์ ได้แก่ อักษรสูง

อักษรกลาง และอักษรต่ำ แล้ว... อักษรต่ำ ซึ่งมีทั้งหมด ๒๔ ตัว ยังสามารถแบ่งย่อยออกเป็น อักษรคู่ และอักษรเดี่ยวได้อีกด้วยนะคะ ดังต่อไปนี้

         อักษรคู่ คือ อักษรต่ำที่มีเสียงคู่ หรือเสียงใกล้เคียงกับอักษรสูง มี ๑๔ ตัว

ได้แก่ ค ฅ ฆ ช ซ ฌ ฑ ฒ ท ธ พ ฟ ภ ฮ

อักษรต่ำคู่ สามารถนำมาจับคู่กับอักษรสูงได้ ๗ คู่ ดังนี้

อักษรคู่/อักษรต่ำ		อักษรสูง
ค ฅ ฆ	คู่กับ	ข ฃ
ช ฌ	คู่กับ	ฉ
ซ	คู่กับ	ศ ส ษ
ฑ ฒ ท ธ	คู่กับ	ฐ ถ
พ ภ	คู่กับ	ผ
ฟ	คู่กับ	ฝ
ฮ	คู่กับ	ห

         อักษรเดี่ยว หรืออักษรต่ำเดี่ยว คือ อักษรต่ำที่ไม่มีเสียงคู่กับอักษรสูง มี ๑๐ ตัว

ได้แก่ ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ

คำเป็น คำตาย

         คำเป็น คือ คำที่มีเสียงอ่านตามรูปวรรณยุกต์ได้โดยง่าย ซึ่งลักษณะของคำเป็นมีดังนี้

๑. คำที่มีตัวสะกดอยู่ใน แม่ กง กน กม เกย เกอว เช่น ลง เดิน เลย เมิน สาว

๒. คำที่ประสมกับสระเสียงยาวใน แม่ ก กา เช่น ปู ม้า น่า ดู

๓. คำที่ประสมกับเสียงสระเกิน คือ อำ ไอ ใอ เอา เช่น จำ ใจ ไป เอา เหา ใคร ไป ไหน

         คำตาย ได้แก่ คำที่มีลักษณะดังนี้

๑. คำที่มีตัวสะกดอยู่ใน แม่ กก กด กบ เช่น เศษ เมฆ วัด รอบ

๒. คำที่ประสมกับสระเสียงสั้นใน แม่ ก กา ยกเว้น อำ ไอ ใอ เอา เช่น ชิ ชะ จะ เตะ

ทบทวนความรู้ : พิจารณาพยางค์ต่อไปนี้ว่าเป็นคำชนิดใด

	คำเป็น	คำตาย			คำเป็น	คำตาย			คำเป็น	คำตาย
โรง	*			น้ำ	*			ตรง	*
เรียน	*			หนึ่ง	*			เว	*
เตรียม	*			ใจ	*			ลา	*
ทะ		*		เดียว	*			ดี	*
หาร	*			กัน	*			นะ		*

การผันคำ

         การผันคำ คือ การออกเสียงพยางค์ที่ใช้พยัญชนะตัวเดียวกัน และสระเสียงเดียวกัน แต่เสียงวรรณยุกต์จะเปลี่ยนไป

เช่น ดวง ด่วง ด้วง ด๊วง ด๋วง หรือ ปา ป่า ป้า ป๊า ป๋า

         พื้นเสียง คือ พยางค์ที่ไม่มีรูปวรรณยุกต์ เช่น “ การ กิน ดี มี สุข”

         จะเห็นว่าทั้งห้าคำนี้ ไม่มีรูปวรรณยุกต์อยู่เลย จำไว้นะคะว่า คำเหล่านี้แม้จะไม่มีรูปวรรณยุกต์ แต่ทุก ๆ เสียง

ทุก ๆ คำในภาษาไทยจะต้องมีเสียงวรรณยุกต์

๑. การผันอักษรสูง ( ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ส ษ ห)

         อักษรสูง คำเป็น พื้นเสียงเป็นเสียงจัตวา เช่น ขาว หาม ถาง

ดังนั้น เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์เอก จะได้เสียงเอก เช่น ข่าว ฝ่า ส่ง

เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์โท จะได้เสียงโท เช่น ข้าว ฝ้า ส้ง

         จะเห็นได้ว่า “ อักษรสูง คำเป็น” ผันได้ ๓ เสียง คือ เสียงเอก โท ตรีและจัตวา

เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
-	ฝั่ง	ฝั้ง	-	ฝัง
-	ถี่	ถี้	-	ถี
-	ข่าว	ข้าว	-	ขาว

         อักษรสูง คำตาย พื้นเสียงเป็นเสียงเอก เช่น ขด ผด ขบ

ดังนั้น เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์โท จะได้เสียงโท เช่น ข้ด ห้ก

         จะเห็นได้ว่า “ อักษรสูง คำตาย” ผันได้ ๒ เสียง คือ เสียงเอก และโท

เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
-	ผัก	ผั้ก	-	-
-	สะ	ส้ะ	-	-
-	หัด	หั้ด	-	-

๒. การผันอักษรกลาง ( ก จ ด ต ฎ ฏ บ ป อ)

         อักษรกลาง คำเป็น พื้นเสียงเป็นเสียงสามัญ เช่น กาย ดาว ปา

ดังนั้น เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์เอก จะได้เสียงเอก เช่น ต่า ป่า ด่า

เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์โท จะได้เสียงโท เช่น ต้า ป้า ด้า

เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์ตรี จะได้เสียงตรี เช่น ต๊า ป๊า ด๊า

เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์จัตวา จะได้เสียงจัตวา เช่น ต๋า ป๋า ด๋า

         จะเห็นได้ว่า “ อักษรกลาง คำเป็น” ผันได้ครบทั้ง ๕ เสียง และเสียงของวรรณยุกต์ก็ยังตรงกับรูปของ

วรรณยุกต์

เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
กา	ก่า	ก้า	ก๊า	ก๋า
อำ	อ่ำ	อ้ำ	อ๊ำ	อ๋ำ
ตาย	ต่าย	ต้าย	ต๊าย	ต๋าย

         อักษรกลาง คำตาย พื้นเสียงเป็นเสียงเอก เช่น กบ กะ โดด

ดังนั้น เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์โท จะได้เสียงโท เช่น ก้บ ก้ะ โด้ด

เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์ตรี จะได้เสียงตรี เช่น ก๊บ ก๊ะ โด๊ด

เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์จัตวา จะได้เสียงจัตวา เช่น ก๋บ ก๋ะ โด๋ด

         จะเห็นได้ว่า “ อักษรต่ำ คำเป็น” ผันได้ ๔ เสียง คือ เสียงเอก โท ตรีและจัตวา

เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
-	กัก	กั้ก	กั๊ก	กั๋ก
-	ตอบ	ต้อบ	ต๊อบ	ต๋อบ
-	ปอบ	ป้อบ	ป๊อบ	ป๋อบ

๓. การผันอักษรต่ำ ( ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ)

         อักษรต่ำ คำเป็น พื้นเสียงเป็นเสียงสามัญ เช่น คาง ธง โชน ยาว เคย

ดังนั้น เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์เอก จะได้เสียงโท เช่น ค่าง โค่น เท่า

เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์โท จะได้เสียงตรี เช่น ค้าง โล้น เท้า

         จะเห็นได้ว่า “ อักษรต่ำ คำเป็น” ผันได้ ๓ เสียง คือ เสียงสามัญ โท และตรี เช่น

เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
คา	(ข่า)	ค่า	ค้า	(ขา)
เยือน	(เหยื่อน )	เยื่อน	เยื้อน	(เหยือน)
ลุม	(หลุ่ม)	ลุ่ม	ลุ้ม	(หลุม)

         อักษรต่ำ คำตาย-สระเสียงสั้น พื้นเสียงเป็นเสียงตรี เช่น รัก นะ คะ

ดังนั้น เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์เอก จะได้เสียงโท เช่น รั่ก น่ะ ค่ะ

         จะเห็นได้ว่า “ อักษรต่ำ คำตาย-สระเสียงสั้น” ผันได้ ๒ เสียง คือ เสียงโท และตรี เช่น

เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
-	-	ค่ะ	คะ	-
-	-	ง่บ	งบ	-
-	-	คึ่ก	คึก	-

         อักษรต่ำ คำตาย-สระเสียงยาว พื้นเสียงเป็นเสียงโท เช่น ฟาก เชิด

ดังนั้น เมื่อผันด้วยวรรณยุกต์โท จะได้เสียงตรี เช่น ฟ้าก เชิ้ด

         จะเห็นได้ว่า “ อักษรต่ำ คำตาย-สระเสียงยาว” ผันได้ ๒ เสียง คือ เสียงโท และตรี เช่น

เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
-	-	มาก	ม้าก	-
-	-	ราด	ร้าด	-
-	-	ทาบ	ท้าบ	-

NOTE : มาถึงตรงนี้แล้ว ลองทายสิคะว่า คำประเภทไหนที่สามารถผันได้ครบทั้ง ๕ เสียง?

         คำตอบก็คือ... อักษรกลาง คำเป็น

         ถ้าไม่เชื่อลองผันคำว่า “ ปา” จะพบว่าผันได้ดังนี้ “ ปา ป่า ป้า ป๊า ป๋า” เห็นมั๊ยคะว่า คำ ๆ นี้สามารถผันได้ด้วยพยัญชนะ ป.ปลา ทั้ง ๕ เสียง โดยไม่ต้องเปลี่ยนเป็นรูปพยัญชนะตัวอื่นเลย

๔. การผันอักษรคู่ (ค ฅ ฆ ช ซ ฌ ฑ ฒ ท ธ พ ฟ ภ ฮ)

         อักษรคู่ คือ อักษรต่ำที่มีเสียงคู่ หรือเสียงใกล้เคียงกับอักษรสูง ( ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ส ษ ห)

         ซึ่งเมื่อ “ อักษรต่ำคู่” นำมาผันร่วมกันกับ “ อักษรสูง” แล้วจะได้เสียงวรรณยุกต์ครบ ๕ เสียง เช่น

คู่ที่	อักษรสูง	อักษรต่ำ	เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
๑	ค ฅ ฆ	ข ฃ	คา	ข่า	ค่า / ข้า	ค้า	ขา
๒	ช ฌ	ฉ	ชา	ฉ่า	ช่า / ฉ้า	ช้า	ฉา
๓	ซ	ศ ส ษ	ซา	ส่า	ซ่า / ส้า	ซ้า	สา
๔	ฑ ฒ ท ธ	ฐ ถ	ทา	ถ่า	ท่า / ถ้า	ท้า	ถา
๕	พ ภ	ผ	พา / ภา	ผ่า	พ่า / ผ้า	พ้า	ผา
๖	ฟ	ฝ	ฟา	ฝ่า	ฟ่า / ฝ้า	ฟ้า	ฝา
๗	ฮ	ห	ฮา	ห่า	ฮ่า / ห้า	ฮ้า	หา

๕. การผันอักษรเดี่ยว (มี ๑๐ ตัว คือ ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ)

         อักษรเดี่ยว คือ อักษรต่ำที่ไม่มีเสียงคู่กับอักษรสูง